Wat de zorg kan leren van... Heineken

Deze blog is geschreven door Joris Arts.

Ik werd door een connectie gewezen op een interessante LinkedIn-post over iets dat 65 jaar geleden plaatsvond. Het klonk eerlijk gezegd als een urban legend, maar op de website van Heineken is te lezen dat het wel degelijk waar is.

Begin jaren ’60 bezocht Alfred Heineken de Nederlandse Antillen en schrok van het vele zwerfafval op de eilanden. Ook zijn eigen lege Heineken-flesjes lagen daartussen. In Nederland was het toen al heel normaal dat flesjes werden ingezameld en hergebruikt, maar een dergelijk systeem was er op de Antillen niet. Wat als die flessen meer konden zijn dan een verpakking? Wat als ze een tweede leven konden krijgen?

Samen met architect John Habraken ontwikkelde hij de World Bottle (WOBO): een glazen fles met platte zijkanten, een holle onderzijde en reliëf, zodat je ze als bakstenen kon stapelen. In 1964 werden er 100.000 van geproduceerd, in twee formaten. De droom? Bierflesjes die, eenmaal leeg, konden helpen bij het bouwen van woningen in arme gebieden. Heineken bouwde zelfs een huisje van WOBO-flessen in zijn tuin in Noordwijk.

De WOBO was z'n tijd ver vooruit. Hij combineerde circulariteit, maatschappelijk bewustzijn én design in één simpel idee. Toch werd het geen commercieel succes. De logistiek was lastig en de markt was er nog niet klaar voor. Maar de gedachte achter de WOBO blijft briljant: één product, meerdere functies én meerdere problemen opgelost.

Het zette mij aan het denken over hoe we in de zorg bezig zijn met het hergebruiken van afval. Menig zorgorganisatie heeft de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 ondertekend en via de bijbehorende website zijn er een groot aantal goede voorbeelden te vinden. Omdat van 19 t/m 23 mei de tweede editie van de Zorg zonder Afval campagne plaatsvindt, leek het me toepasselijk om een aantal mooie voorbeelden te bespreken. Maar kijk voor meer inspiratie vooral eens op de verschillende sites, er gebeurt al zoveel moois!

Het eerste voorbeeld gaat over het slopen van een pand van GGZ Noord-Holland-Noord. De infographic met achtergrondinformatie is hier te vinden. De GGZ-instelling besloot om zoveel mogelijk bouwmaterialen en grondstoffen in de keten terug te brengen. En met succes! Slechts 1% van 4.629 ton aan materialen is als afval afgevoerd. De rest is hergebruikt of gerecycled. Dat levert niet alleen winst op voor het milieu omdat er geen nieuwe grondstoffen nodig zijn, er niets verbrand hoeft te worden en er minder transportbewegingen zijn doordat er veel minder hoeft te worden afgevoerd. Het bleek bovendien 10% goedkoper dan traditionele sloop. Win-win! Mooi om te zien dat er onder andere 80.000 bakstenen opnieuw zijn herbruikt voor de stadkades in Amsterdam en 10 ton hardhout is bewerkt en opnieuw gebruikt.

Een tweede voorbeeld komt van VVT organisatie Omring: Omring Marktplaats. Een interne marktplaats waar medewerkers spullen die ze niet meer nodig hebben, zoals meubilair of zorgmaterialen, kunnen aanbieden aan collega’s op andere locaties. Wat op de ene plek in de weg staat, blijkt elders juist welkom. Zo krijgen materialen een tweede leven, voorkom je onnodige verspilling en draag je bij aan een duurzamere zorgorganisatie.

Een laatste voorbeeld komt van het Ommelander Ziekenhuis. In het ziekenhuis worden jaarlijks zo’n 800.000 kopjes koffie en thee geschonken. Het koffiedik verdween tot 2023 in de afvalbak, maar krijgt sindsdien een tweede leven. Samen met duurzaam afvalverwerker PreZero Nederland zamelt het ziekenhuis koffiedik in om er onder meer koffiemokken van te maken. Deze koffiemokken worden nu gebruikt om het aantal gebruikte kartonnen, moeilijke te recyclen bekers terug te dringen.

Zomaar drie geweldige voorbeelden van recyclen in de zorg. Ik hoop dat het u op ideeën brengt!

Ontzettend bedankt Aateke Jansen voor de link naar de LinkedIn-post van Marcel Bak!

Benieuwd naar nog meer voorbeelden en wilt u ook zelf aan de slag gaan met het leren van andere sectoren? Bestel dan mijn boek ‘Wat de zorg kan leren van … - 46 eyeopeners uit andere sectoren’ via deze link.