Wat de zorg kan leren van... Amsterdam-Noord
Deze blog is geschreven door Joris Arts.
Amsterdam-Noord is een gebied met een zeer diverse mix van culturen en een relatief laag sociaaleconomisch profiel. Het is een plek waar veel mensen hard werken om zich staande te houden, vaak onder moeilijke omstandigheden. Samen met Edwin van der Meer, bestuursvoorzitter van het BovenIJ dat in dit gebied ligt, sprak ik over de impact van hun Krijtmolenalliantie en het programma Beter Samen in Noord. Dit is een samenwerkingsverband van zorg- en welzijnsorganisaties dat zich inzet voor de gezondheid en het welzijn van de inwoners van Amsterdam-Noord. Wat mij direct opviel, was de ‘Just Do It’-mentaliteit van de samenwerking. Waar in veel andere organisaties de bureaucratie hoogtij viert en projecten vastlopen in eindeloze vergaderingen, kiest men hier voor pragmatisme en daadkracht. Met enthousiasme pakken ze de uitdagingen van het stadsdeel aan, in de overtuiging dat als je gewoon begint, het geld en de steun vanzelf volgen. Meer dan genoeg reden om hier een blog aan te wijden!
De Krijtmolenalliantie is een samenwerking van acht zorg- en welzijnsorganisaties, de Gemeente Amsterdam en Zilveren Kruis die, zonder ingewikkelde structuren, gezamenlijk werken aan het verbeteren van het welzijn van het stadsdeel via het programma Beter Samen in Noord. Hier geen angst voor kopiëren, maar juist een leercultuur waar men snel aan de slag gaat met goede ideeën die zich elders bewezen hebben. De kracht van de Krijtmolenalliantie ligt in het vermogen om daadwerkelijk te luisteren naar wat er speelt in de buurt en daarop actie te ondernemen. Met korte lijnen, vertrouwen en zonder direct te struikelen over de vraag naar financiering. Hierdoor ontstaat een flow van energie en samenwerking die aanstekelijk werkt en leidt tot concrete resultaten.
Om de ervaringen uit de eerste hand te horen, sprak ik verder met internist Nynke Posthuma en sociaal werker Els Annegarn van Aanpak Gezond Noord. We zoomden in op twee van de vele initiatieven. Zie voor nog meer projecten hun website.
Welzijn op Recept
Veel patiënten in Amsterdam-Noord hebben meer dan alleen medische problemen; zij kampen vaak met sociaaleconomische uitdagingen. Via ‘Welzijn op Recept’ (WoR) worden deze mensen doorverwezen naar welzijnsinitiatieven die hen kunnen helpen hun leven weer op de rit te krijgen. Dit varieert van ondersteuning in mantelzorg tot hulp bij financiële problemen. De gemeente ondersteunt dit initiatief financieel, omdat het bijdraagt aan het welzijn van de inwoners en het daarnaast mogelijk ook een positief effect heeft op de (medische) zorgvraag. Wanneer iemand weer een stabiele basis heeft, blijkt vervolgens de medische behandeling vaak ook veel beter aan te slaan of soms niet meer nodig te zijn. Het project heeft inmiddels al veel succes geboekt. Doordat zorgverleners zoals Els persoonlijke aandacht geven, durven mensen sneller hulp te accepteren. Ze geeft aan dat het soms wel vier telefoontjes kost voordat iemand openstaat voor ondersteuning, maar dat persoonlijke aandacht uiteindelijk altijd een verschil maakt. Mensen voelen zich gehoord en gewaardeerd, wat hun motivatie vergroot om deel te nemen aan welzijnsprogramma’s. WoR draait al op veel plekken in Nederland voor de eerstelijnszorg, maar het unieke hier is dat het ziekenhuis een actieve rol speelt en dat medisch specialisten en andere zorgprofessionals actief doorverwijzen. Niet om de huisarts te passeren, maar juist om de kans zo groot mogelijk te maken dat het slaagt door met alle zorgaanbieders deel te nemen en te verwijzen.
Het Gezond Noord loket: Breed Kijken naar Gezondheid
Eind 2023 werd als vervolg op WoR het Gezond Noord loket gelanceerd, een loket in het ziekenhuis, bemand door professionals van Doras en Buurtteam Amsterdam Noord. Iedereen kan hier zonder afspraak terecht met vragen, voor advies, steun en informatie over gezondheid en welzijn. Dit loket biedt een laagdrempelige ingang voor patiënten om ondersteuning te zoeken en wordt mede mogelijk gemaakt door korte lijnen met de gemeente en andere organisaties. Patiënten kunnen worden doorverwezen naar cursussen en activiteiten op maat, bijvoorbeeld stoppen met roken of bewegen in groepsverband. Nynke legde uit hoe breed kijken bijdraagt aan de motivatie van patiënten. Iemand die moeite heeft met stoppen met roken, voelt zich bijvoorbeeld prettiger geholpen via het Gezond Noord loket dan via een standaard stop-met-rokenprogramma, omdat hier naar het hele plaatje wordt gekeken. Deelname aan een groepsprogramma van Gezond Noord geeft hun niet alleen praktische handvatten, maar versterkt ook hun sociale netwerk en gevoel van eigenwaarde. En dat werkt: deelnemers keren vaak als vrijwilliger bij Gezond Noord terug, zoals de eenzame buurtbewoonster die nu gastvrouw is bij een groep voor ouderen. Wat ooit een hulpvraag was, wordt zo een duurzame bijdrage aan de gemeenschap. Vanuit de verschillende afdelingen van het BovenIJ worden patiënten regelmatig doorverwezen naar het loket.
En de rest van Nederland dan?
Wat Amsterdam-Noord ons laat zien, is hoe waardevol een nauwe samenwerking tussen zorg en welzijn kan zijn. Niet alleen met de huisarts, maar juist ook door de krachten van het sociaal domein, ouderenzorg, GGZ en het ziekenhuis daarbij te betrekken. Dit vormt een krachtig netwerk waarin interventies elkaar aanvullen en versterken. Door problemen vanuit meerdere invalshoeken tegelijk aan te pakken, ontstaat een werkwijze die diepgaander en duurzamer is. Deze integratie zorgt ervoor dat de interventies beter aansluiten bij de complexe behoeften van de inwoners, wat resulteert in betere uitkomsten en een hogere tevredenheid onder zowel patiënten als zorgverleners. Ondanks de positieve resultaten blijft zo’n aanpak op veel plekken echter een uitzondering. Het stuit vaak op organisatorische schotten en administratieve obstakels, zoals losse systemen en uiteenlopende financieringsstromen. In Amsterdam-Noord wordt bewezen dat dit geen onoverkomelijke drempels hoeven te zijn; door te kiezen voor pragmatische oplossingen en elkaar te vertrouwen, werkt men effectief samen. Vervolgens wordt bij bewezen haalbaarheid gezocht naar passende financiering.
Wat als uw organisatie zich ook zou openstellen voor bredere samenwerking met lokale partners? Amsterdam-Noord laat zien dat het kan en dat de resultaten de moeite waard zijn. Laten we elkaar inspireren om die schotten weg te nemen!
Ontzettend bedankt voor de leuke gesprekken Edwin van der Meer, Voorzitter Raad van Bestuur BovenIJ, Nynke Posthuma, Internist BovenIJ en Els Annegarn, sociaal werker Gezond Noord onderdeel van De Sociale Maatschap.
Benieuwd naar nog meer voorbeelden en wilt u ook zelf aan de slag gaan met het leren van andere sectoren? Bestel dan mijn boek ‘Wat de zorg kan leren van … - 46 eyeopeners uit andere sectoren’ via deze link.