Terugblik innovatiecafé: Mag dat wel? Over wet- en regelgeving in de zorg

Wat mag er binnen de wet- en regelgeving in de zorg? Waar moet je rekening mee houden als je wilt innoveren in de zorg? Deze vragen werden beantwoord tijdens de laatste editie van het innovatiecafé van Zorg voor innoveren in Rotterdam. De bijeenkomst werd afgetrapt door twee sprekers. Daarna werden vragen over wet- en regelgeving in de zorg beantwoord door een panel met experts.

Voorafgaand aan het panelgesprek sprak Joël Buiter, senior inspecteur e-health bij de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd, over de regels voor e-healthproducten en over de toepassing ervan. Zorgondernemer Henry Mulder vertelde over zijn ‘lessons learned’, en hoe hij samenwerkte met de overheid om innovatie mogelijk te maken.

Daarna volgde de paneldiscussie rondom het thema ’wet- en regelgeving in de zorg’. Een uiteenlopend thema waarbij veel vragen en onderwerpen naar voren kwamen. Het panel met experts bestond uit: Marlies Kamp, coördinator Innovatie en Zorgvernieuwing bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport; Willemien Alting, projectleider Beleidsregel Innovatie bij de Nederlandse Zorgautoriteit; Hans Ossebaard, adviseur Innovatie en eHealth bij Zorginstituut Nederland; en Inge Valstar, senior programmamanager Life Sciences & Health bij ZonMw.

Waar moet je op letten als je als beginnend ondernemer bezig bent in een living lab?

Marlies Kamp: "Als beginnend ondernemer is het belangrijk om direct bij de start in gesprek te gaan met de patiënt of professional. Zij gaan uiteindelijk met de toepassing aan de slag. Bedenk dus voor wie de toepassing nut heeft en wat het hen oplevert."

Willemien Alting: "Zet de patiënt op één. Betrek een zorginstelling en verzekeraar bij de bekostiging. Zij weten wat belangrijk is voor de patiënt. "

Inge Valstar: "Als je met ICT bezig bent dan moet je in een vroeg stadium nadenken over wie de eigenaar van de toepassing is. Ben jij dit zelf, of is een ander eigenaar van jouw innovatie. Houd er rekening mee dat dit kan veranderen. Denk bij de start al na over de landing, ook al voelt dit misschien gek."

Hans Ossebaard: "De zorg is een complexe markt. Naast samenwerking is kennis van de innovatiearena belangrijk. Er zijn veel stakeholders en er is veel regelgeving om rekening mee te houden. Je kunt het spel alleen goed spelen als je de spelregels goed kent, en vooraf bedenkt wat de verbetering nu eigenlijk is. Niet elke innovatie is ook een verbetering, daarom zijn er eisen aan de effectiviteit gesteld. Doe onafhankelijk onderzoek naar effectiviteit; dat kan betrokkenen. overtuigen."

Kijken wij voldoende vanuit onze eigen industrie naar wat de cliënt nodig heeft?

Marlies Kamp: "Cliënten zijn cruciaal. Je moet je in je cliënten verdiepen, hen betrekken en bedenken wat zij precies willen én nodig hebben. Bedenk hoe je hierbij de zorg wil organiseren."

Hans Ossebaard: "Daarbij komt dat digitale transformatie niet altijd snel gaat. Dit komt doordat veel digitale zorg te vaak niet zo makkelijk bruikbaar is voor mensen die niet goed kunnen lezen, begrijpen en toepassen. Digitale vaardigheden zijn ongelijk verdeeld over de samenleving. Het is daarom belangrijk om die groep Nederlanders in je achterhoofd te houden en mee te nemen in de transitie. "

Inge Valstar: "Vanuit ZonMw vragen wij steeds vaker om patiëntparticipatie. Hierbij vragen wij dat onderzoekers patiënten betrekken bij het opzetten van onderzoeken en daarvoor budget vrijmaken. Wij moeten ons beseffen dat de zorg niet alleen om zorg draait. Zorg draait juist om de patiënt, want zonder de patiënt is er geen zorg."

Hoe ga je om met ongekaderde markten binnen de zorg, zoals bijvoorbeeld evenementenzorg?

Marlies Kamp: "Ga in gesprek met de gemeenten en verzekeraar. Bespreek met hen de toepassing en welk vraagstuk hiermee opgelost wordt en kijk samen naar wat er wél kan. Belangrijk daarbij is ook om vooraf goed naar wet- en regelgeving te kijken."

Hans Ossebaard: "Bij Zorg voor innoveren beantwoorden wij vragen van innovators. Er is vaak meer mogelijk dan je denkt. Ik raad daarom aan om niet meteen te bedenken wat er allemaal níét mag, en met je professionele intenties te gaan ondernemen in de zorg."

Hoe beslissen zorgverzekeraars of een innovatie vergoed wordt?

Hans Ossebaard: "Zorgverzekeraars hebben een cruciale functie in het faciliteren van innovaties. Het Zorginstituut ziet het merendeel van de innovaties niet, deze komen alleen voorbij als er een geschil is tussen verzekerde en verzekeraar. Verzekeraars zijn bepalend in dit proces, zij leggen een innovatie langs de wettelijke criteria van ‘de stand van wetenschap en praktijk’. Dit proces is op dit moment niet erg transparant. Dat kan echt beter; soms belanden innovaties in het verzekerde pakket zonder voldoende bewijsvoering, soms duurt dat voor veelbelovende vernieuwingen juist te lang."

Willemien Alting: "Als jouw innovatie nog niet in de huidige regelgeving gefinancierd kan worden, kun je met beleidsregel kleinschalige experimenten samen met een verzekeraar jouw innovatie drie jaar proberen. Wij vertrouwen op de kracht van de verzekeraar om keuzes te maken in de innovaties die ze willen financieren. Wanneer een andere zorgverzekeraar potentie ziet in de innovatie kunnen zij aansluiten bij het experiment. Overigens kunnen andere zorgaanbieders dit ook. Onlangs is onderzoek gedaan naar het aantal experimenten die in de periode van 2012-2018 zijn geland in de structurele bekostiging: van de 98 gestarte en beëindigde experimenten in deze periode zijn 76 experimenten in de structurele bekostiging geëindigd."

Hoe kun je een verzekeraar bewegen om de aanvangsinvestering te maken?

Willemien Alting: "Wij hebben het signaal vaker ontvangen dat het lastig is voor innovators een ingang te vinden bij de zorgverzekeraar. Ook binnen de zorgverzekeraar hangt het soms af met wie je spreekt. De Nederlandse Zorgautoriteit is hierover in gesprek met de zorgverzekeraars. "

Marlies Kamp: "Dit onderwerp staat op het netvlies van het ministerie van VWS. Er zijn hoofdlijnakkoorden over de rol van innovatie in de medisch specialistische zorg. Wij proberen hiermee de neuzen dezelfde kant op te krijgen."

Hoe ga je om met inconsequente vergoeding van de verzekeraar aan patiënten, wanneer je innovatie wel in het basispakket zit?

Marlies Kamp: "Kijk of het probleem zit in de aanspraak, de uitleg, of in de communicatie. Er is vaak onduidelijkheid bij de patiënt omdat verzekeraars vaak een wisselende uitleg hebben."

Hans Ossebaard: "Als bepaalde zorg niet wordt vergoed voor de ene patiënt en voor de andere wél, dan kan je een patiënt verwijzen naar de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen (SKGZ). De SKGZ helpt dat soort problemen op te lossen."