Lottie file
Innovatie
Kijksluiter
Opschaling
Kijksluiter is een bibliotheek van - op dit moment - 5.000 animatievideo's, waarin de belangrijkste informatie uit de bijsluiter van een medicijn in begrijpelijke spreektaal wordt uitgelegd. Met dit aantal animatievideo's is er voor meer dan 95% van de eerste uitgiftes in de openbare apotheek en meer dan 85% van alle uitgiftes een Kijksluiter beschikbaar. Om de patiënt zo goed mogelijk aal te spreken, is elke Kijksluiter aangepast op geslacht, leeftijd en reden van voorschrijven van het medicijn. De patiënt kan Kijksluiter thuis in alle rust, eventueel samen met mantelzorger of familielid, bekijken. Vragen kan hij direct aan zijn zorgaanbieder stellen. Kijksluiter is geschikt voor iedereen, maar vooral voor kwetsbare groepen patiënten. De inhoud en bruikbaarheid van Kijksluiter is uitvoerig getest met laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Op basis hiervan zijn de nodige aanpassingen doorgevoerd. Zo is het taalgebruik verder vereenvoudigd, zijn iconen toegevoegd en wordt gewerkt aan een 1-scherm samenvatting. Voor anderstaligen zijn er uitvoeringen in het Turks, Arabisch en Engels. Voor doven en slechthorenden is Kijksluiter in het Nederlands ondertiteld.
Digitalisering
Informatie-uitwisseling
Zelfzorg
Regio Noord-Holland
Rob Neeter
Probleemstelling
In Nederland gebruiken 11 miljoen mensen regelmatig of structureel medicijnen, die door hun dokters worden voorgeschreven. Het gaat hierbij jaarlijks om 230 miljoen uitgiftes in de apotheek met totale kosten van circa 6 miljard Euro. Van al deze medicijnen wordt 30-40% niet of niet goed ingenomen. Dat betekent dat jaarlijks voor zo'n 2 miljard Euro aan medicijnen wordt afgeleverd, die vervolgens niet of niet goed hun werk kunnen doen!
Hierdoor gaat een deel van het beoogde behandeleffect verloren, waardoor klachten blijven bestaan en/of ongunstige meetwaarden, zoals bloeddruk, bloedsuiker, cholesterol, bloedstolling, etc. niet worden gecorrigeerd. Dat leidt tot blijvende of toenemende klachten en tot ongemerkte achteruitgang met complicaties en ziekenhuisopnames tot gevolg.
Dat is in eerste instantie natuurlijk slecht voor de patiënt, maar vervolgens ook voor de maatschappij. Want slecht gebruik van medicijnen is eerst een directe verspilling van zorggeld, maar daarna ontstaan er ook extra zorgkosten door de gevolgen van het slechte gebruik.
In december 2016 is een Nivel rapport verschenen, waaruit blijkt dat patiënten onvoldoende kennis en begrip hebben van hun medicijnen. Er zijn veel beschikbare bronnen, maar de patiënt kan de noodzakelijke informatie slecht vinden. Van alle beschikbare informatie wordt de officiële bijsluiter als meest betrouwbare bron gezien, maar wordt door slechts weinig mensen begrepen.
Goed medicijngebruik begint bij kennis over, en begrip van de reden en wijze van gebruik van de medicijnen. De bijsluiter is hiervoor het gestandaardiseerde en centraal goedgekeurde medium, maar is voor de meeste patiënten dus onbegrijpelijk. Andere informatiebronnen zijn eerder verwarrend dan verhelderend.
Oplossing
11 Miljoen mensen gebruiken structureel medicijnen. Voor €6 miljard/jaar. 30-40% wordt niet (goed) gebruikt. Grootste oorzaak: onvoldoende kennis. Gevolg: verloren effect, complicaties, weggegooid geld.
Kijksluiter is een bibliotheek van 5.000 animatievideo's met uitleg van de belangrijkste informatie uit de bijsluiter in eenvoudige spreektaal.
Doelgroep
De doelgroep is in principe iedere patiënt. Maar deze enorme doelgroep is niet bewerkbaar voor een start-up. Ook gaat deze doelgroep Kijksluiter niet spontaan vinden.
Op dit moment wordt Kijksluiter aangeboden door de zorgaanbieder. Meestal is dat de apotheek, omdat die aan de basis staat van iedere medicijnuitgifte en Kijksluiter daarbij onder de aandacht kunnen brengen. Inmiddels beginnen ook andere zorgaanbieders, zoals huisartsen, thuiszorgorganisaties en ziekenhuizen Kijksluiter aan te bieden.
In 2018 is het gepland dat Kijksluiter algemeen beschikbaar wordt, om zoveel mogelijk patiënten te kunnen bereiken en dus zoveel mogelijk gunstig effect te kunnen veroorzaken.
Verdienmodel
De kosten van Kijksluiter bestaan uit ontwikkelings- en productiekosten, distributiekosten en onderhoudskosten.
Het huidige verdienmodel bestaat uit abonnementen, die afgenomen worden door zorgaanbieders. De zorgaanbieder krijgt dan een eigen Kijksluiter webportaal of Kijksluiter App waarbinnen zijn patiënten Kijksluiter kunnen gebruiken. Via dit webportaal of de App heeft de patiënt toegang tot alle Kijksluiters.
Op termijn wordt een verdienmodel nagestreefd waarbij Kijksluiter wordt gefinancierd door een standaard toeslag op een medicijnuitgifte. De huidige vergoeding voor een standaard medicijnuitgifte bedraagt €6,37. Met een toeslag van €0,01 per medicijnuitgifte is Kijksluiter structureel te financieren.
Geïnvesteerd vermogen
€ 100 duizend-1miljoen
Concurrentie
Er zijn enkele andere aanbieders van video's over medicijnen, maar die dekken samen slechts enkele tientallen producten en richten zich meer op gebruiksinstructies, en niet of minder op de officiële bijsluiter.
In een brief aan de Tweede Kamer beschrijft Minister Schippers in december 2016 de bestaande problemen omtrent geneesmiddeleninformatievoorziening en benoemt zij 17 acties, om de geneesmiddeleninformatie te verbeteren. Daarbij wijst zij er nadrukkelijk op dat de officiële bijsluiter de basis van deze informatie zal moeten zijn en blijven. Kijksluiter speelt daar precies op in. Van deze 17 punten worden 15 geheel en 2 deels ingevuld door Kijksluiter. Kijksluiter wordt ook meerdere malen door de Minister als voorbeeld genoemd.
Unieke kenmerken
Bibliotheek van 5.000 animatievideo’s met een vrijwel complete dekking van het Nederlands medicijnassortiment.
Alle Kijksluiters gepersonaliseerd op taal, geslacht, leeftijd en reden van gebruik.
Inhoudelijk en qua gebruiksmogelijkheden geschikt voor iedereen, maar met name voor laaggeletterden, mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden en anderstaligen.
Bewezen werkzame oplossing: in het eerste jaar al >320.000 Kijksluiter bekeken en zeer positieve gebruikersfeedback.
Voor heel Nederland beschikbaar te maken voor slechts €0,01 per medicijnuitgifte, op de bestaande uitgiftevergoeding van €6,37. Waarmee een algemeen beschikbare Kijksluiter een zeer simpele én kosteneffectieve verbetering betekent voor de Nederlandse gezondheidszorg.
Intellectueel eigendom
Kijksluiter is op zich niet door patenten te beschermen.
Wel is de volgende bescherming ingericht:
1. Merknamen (zowel Nederlands als internationaal) zijn Europees beschermd.
2. URL's (zowel Nederlands als internationaal) zijn geclaimd.
3. Het Kijksluiter concept is in alle details beschreven en als intellectueel eigendom gedeponeerd.
De grootste bescherming komt echter van de volgende omstandigheden:
1. Structurele samenwerking en ondersteuning van alle stakeholders in de markt (VWS, CBG, Pharos, Patiëntenfederatie, Consumentenbond, KNMP, NHG, Optima Farma, KiesBeter, V&VN, etc.).
2. Maximale dekking van de in Nederland beschikbare medicijnen (hoge entry-barrier).
3. Beschikbaarheid van vertalingen en gebruiksvriendelijke technologie (kostbare entry-ticket).
4. Brede marktacceptatie en en diepe marktpenetratie.
5. Internationale roll-out.
Organisatie
De huidige organisatie bestaat uit 2 initiatiefnemers, (beide arts), die verantwoordelijk zijn voor strategie, productontwikkeling en algemene leiding.
Zij worden ondersteund door collega's met de volgende "aandachtsgebieden":
1. Ontwikkeling van Kijksluiter scripten op basis van de officièle bijsluiter, volgens een vast protocol, uitgevoerd door master studenten Farmacie (intern/extern).
2. Eindredactie Kijksluiter scripten, uitgevoerd door artsen en apothekers (intern/extern).
3. Ontwikkeling en productie van Kijksluiter animatievideo’s (intern).
4. Project management en servicedesk (intern).
5. Website ontwikkeling (extern).
6. Software ontwikkeling (intern/extern).
7. Communicatie activiteiten (intern).
8. Financiën en administratie (extern).
De organisatie zal in de toekomst bestaan uit een klein kernteam (maximaal 8 FTE, nu 5 FTE) met een met het volume meegroeiend extern ondersteuningsapparaat.
Beschrijving pilotfase
Opzet.
Van 1 oktober tot 31 december 2016 is een pilot uitgevoerd in 6 apotheken. Doelstelling was om het definitieve en volledige Kijksluiter concept in alle facetten in de apotheken te introduceren en vervolgens de toegevoegde waarde voor de apotheek en de patiënt te evalueren. Speciale aandacht ging uit naar hoe Kijksluiter past in de logistiek van de apotheek, en naar de gebruiksvriendelijkheid van de Kijksluiter applicatie voor de patiënt.
Zorgaanbieders zijn voorafgaand aan de pilot getraind in de achtergronden van Kijksluiter en de manier waarop Kijksluiter aangeboden kan worden aan patiënten. Tevens zijn er de benodigde communicatiematerialen ter beschikking gesteld.
Zorgaanbieders zijn periodiek gevraagd naar hun ervaringen en tips voor verbetering.
Patiënten zijn met behulp van een korte vragenlijst gevraagd naar de begrijpelijkheid van Kijksluiter en naar hun intentie om Kijksluiter vaker te gaan gebruiken.
Betrokken partners
6 Openbare apotheken en hun patiënten.
Aantal gebruikers pilot
101-1.000
Onderzoeksresultaten
Op basis van de feedback van de apotheken is het logistieke proces geoptimaliseerd en is de software ontwikkelplan aangepast om in de toekomst nog beter aan te kunnen sluiten bij de behoeften van de apotheek.
De resultaten van de vragenlijsten onder patiènten laten zien dat Kijksluiter door > 90% als (zeer) begrijpelijk wordt ervaren en dat bijna 90% de intentie heeft om Kijksluiter vaker of altijd te gaan gebruiken.
Rapportage pilot
Implementatiestrategie
Kijksluiter werd in eerste instantie gedistribueerd vanuit de apotheek. De distributie van Kijksluiter sluit hiermee aan bij de distributie van het medicijn zelf. Kijksluiter versterkt de rol van de apotheek en de informatievoorziening die in de apotheek wordt gegeven. Apotheken nemen een abonnement op Kijksluiter. De abonnementskosten worden geneutraliseerd door efficiënties in de apotheek en verbetering van kwaliteit.
In de loop van 2017 zijn ook andere zorgaanbieders Kijksluiter gaan aanbieden aan hun patiënten en cliënten, zoals huisartsen en thuiszorgmedewerkers. Vanaf 2018 zullen ook ziekenhuizen beginnen met het aanbieden van Kijksluiter. Kijksluiter is inmiddels opgenomen in het curriculum van een aantal opleidingsinstituten voor apothekersassistenten.
Een belangrijk stap in de implementatiestrategie is wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van Kijksluiter met betrekking tot de kennis en het begrip van het bijbehorende medicijn en de verbetering van het gebruik daarvan. Het is gepland om dat vanaf 2018 in samenwerking met het Nivel en de faculteit Farmacie Utrecht uit te voeren.
Gesprekken woren gevoerd met partijen, zoals het CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen) en het Ministerie van VWS, om Kijksluiter algemeen beschikbaar te stellen en structureel te financieren. Ondersteunend hierbij is de brief van Minister Schippers van VWS aan de Tweede Kamer over de noodzaak voor verbetering van de informatievoorziening rondom medicijnen, waarbij Kijksluiter als voorbeeld wordt aangehaald.
Belangrijk is ook de erkenning van Kijksluiter in 2017 als "Beste gezondheidsapp voor iedereen", door een jury van deskundigen en laaggeletterden. Deze verkiezing was georganiseerd door de Stichting Pharos (expertisecentrum gezondheidsverschillen) i.s.m. het Ministerie van VWS, GGD-GHOR en TNO.
Behaalde prestaties of gewonnen awards
Op 10 november 2016 is Kijksluiter geïntroduceerd tijdens een symposium over geneesmiddelenvoorlichting. Kijksluiter is ter plekke in ontvangst genomen door Dr. M. van Raaij, Directeur Geneesmiddelen en Medische Technologie van het Ministerie van VWS, Prof. Dr. B. Leufkens, voorzitter van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en Dhr. K. Jakobs, Campagneleider Zorg van de Consumentenbond.
Op 16 december 2016 wordt Kijksluiter aangehaald als voorbeeld van hoe de informatie uit de officiële geneesmiddelenbijsluiter op een laagdrempelige manier ontsloten kan worden, in de eerder genoemde brief van Minister Schippers van VWS aan de Tweede Kamer.
Op 26 januari 2017 wordt Kijksluiter gekozen tot beste zorgapplicatie, geschikt voor IEDEREEN. Een prijs ter beschikking gesteld door Stichting Pharos, in samenwerking met VWS, GGD GHOR Nederland en TNO.
Op 8 februari 2017 wordt Kijksluiter gepresenteerd als bijzondere innovatie tijdens de evaluatie van de e-Health week op uitnodiging van de Secretaris Generaal van het Ministerie van VWS.
Op 21 september 2017 wordt op de Dag van de Innovatie de MKB-top100 bekend gemaakt. Zorganimaties eindigt met Kijksluiter op de 12de plaats en is daarmee de hoogste genoteerde zorgoplossing.
Op 2 november 2017 wint Kijksluiter de NRC-MedTech prijs 2017.
Productontwikkeling
In 2017 - het eerste jaar van beschikbaarheid - zijn er ruim 320.000 Kijksluiters bekeken. En de waardering is heel hoog: >95% begrijpt Kijksluiter, >90% gebruikt zijn medicijn met vertrouwen, >85% gaat Kijksluiter voor andere medicijnen gebruiken.
Dat zijn mooie cijfers, waar wij erg trots op zijn. Echter het echte werk moet in 2018 gebeuren. Er zijn circa 35 miljoen eerste uitgiftes van medicijnen per jaar en in dat licht zijn de 320.000 Kijksluiters pas 1% van de doelstelling.
2018 staat dus in het teken van de opschaling, waarbij meer distributie en verdere uitbouw van gebruikersvoordelen de prioriteiten zijn.
In de eerst 6 maanden van 2018 worden aan Kijksluiter toegevoegd:
1. Kijksluiter Mobiele app v2.0
2. Iconen (van de KNMP) ten behoeve van laaggeletterden (met ondersteuning van Pharos).
3. Navigeerbaarheid en interactiviteit, waarmee Kijksluiter aantrekkelijker wordt voor “niet-laaggeletterden”.
4. Introductie van de Floater, technologie waarmee zorgaanbieders op eenvoudige en veilige wijze gepersonaliseerde Kijksluiters aan hun patiënten kunnen sturen.
5. Kennistesten.
6. Samenvatting van de belangrijkste boodschappen op één scherm/A4.
7. Animatievideo's over algemene aspecten van medicijngebruik: uitleg etiket, vakantie, bijwerkingen, stoppen, etc.
8. Ondersteuning van therapietrouw.
9. Ziekte informatie.
Verder zal de applicatie technisch worden doorontwikkeld ten bate van:
1. Integratie met Apotheek en Huisarts Informatie Systemen en Track & Trace Systemen.
2. Frontdesk extensie voor de apotheek, waardoor Kijksluiter al aan de balie kan worden ingezet.
Internationale ambitie
In alle westerse landen is de problematiek rondom medicijngebruik vergelijkbaar en Kijksluiter heeft overal hetzelfde oplossende potentieel. De ICT architectuur van Kijksluiter is zo ingericht dat de animatievideo's, website en App eenvoudig kunnen worden aangepast en vertaald.
Op basis van de vorderingen in Nederland hebben zich inmiddels partijen uit Spanje, België, Engeland en Noorwegen gemeld met interesse in Kijksluiter. In Spanje zijn er inmiddels vergevorderde gesprekken gaande.
Er is hiervoor een internationale tak opgezet "Careanimations" en Kijksluiter heeft een internationale naam gekregen "Watchyourmeds".
Het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken ondersteunt de internationale ambities van Kijksluiter actief.
Omzet
€ 101k-1M