Hipper: revalidatie & sensoren
Het Hipper-platform is bedoeld ter ondersteuning van therapeuten betrokken bij de revalidatie van ouderen na een heupoperatie. Het platform bestaat uit een nieuw behandelprotocol ondersteund door een technisch systeem waarmee activiteiten van ouderen in de woonomgeving kunnen worden gemeten. Deze informatie wordt gevisualiseerd en als feedback aan de therapeut gegeven. De therapeut kan hierdoor gerichter de behandeling uitvoeren. Het Hipper-platform biedt naast het behandelprotocol en sensortechnologie scholing en een helpdesk functie.

Een heupfractuur is een veelvoorkomend trauma onder ouderen dat kan resulteren in blijvende beperkingen, verlies van zelfstandigheid, of overlijden. Jaarlijks lopen ongeveer 15.000 ouderen in Nederland een heupfractuur op. 20 tot 90% van deze ouderen heeft twaalf maanden na een heupfractuur te maken met beperkingen die van invloed zijn op hun dagelijks leven. De kosten zijn geschat op 33.500 euro per behandeling van een heupfractuur inclusief de sociaal-maatschappelijke kosten twee jaar na de heupfractuur.
In Nederland gaat ongeveer 40% van de ouderen na een heupfractuur vanuit het ziekenhuis voor een kortdurende revalidatie naar een geriatrische revalidatieafdeling in een verpleeghuis. Deze groep ouderen heeft veelal naast de heupfractuur andere aandoeningen en het herstel verloopt vaak moeizaam. Een van de factoren die daarmee te maken heeft is valangst.
Valangst heeft tot gevolg dat ouderen minder bewegen en activiteiten gaan vermijden. Door minder te bewegen en dagelijkse activiteiten te minderen, bestaat de kans dat ouderen niet goed herstellen van de gevolgen van de heupfractuur.
Daarom is het belangrijk dat revalidatieprogramma’s meer aandacht hebben voor het omgaan met valangst zodat mensen weer vertrouwen krijgen in bewegen en de dagelijkse activiteiten weer oppakken zodra de revalidant weer weer thuis is.
Het Hipper-platform bestaat uit een behandelprotocol ondersteund door een sensor systeem dat inzicht geeft in activiteiten thuis, een helpdesk-functie en scholing. Dit wordt ingezet bij de revalidatie van ouderen na een heupfractuur. De unieke combinatie van coaching en sensor informatie motiveert ouderen tot het meer bewegen en actief zijn thuis.
Het totaal aantal heupoperaties in Nederland is nu meer dan 20.000. Veel van deze operaties worden uitgevoerd bij ouderen, die een hoog valrisico hebben. De groep ouderen neemt de komende jaren toe. In de geriatrische revalidatiezorg van de 155 zorgorganisaties in Nederland participeren nu ca. 40 revalidanten per organisatie per jaar, bijna 1/3 van de het totaal aan heupoperaties. Het Hipper platform is momenteel gericht op deze groep ouderen, ca. 6000 per jaar. We verwachten de komende jaren dat deze groep in omvang toeneemt, wat een extra druk betekent op de instellingen voor geriatrische revalidatiezorg. Deze instellingen kunnen het Hipper platform gebruiken om de behandelingen effectiever te maken.
Het platform bestaat uit cursussen, technologie, helpdesk en onderhoud. Per instelling zullen per jaar gemiddeld 10 professionals aan een cursus deelnemen, en naar verwachting ca. 40 technische systemen worden geleverd. De kosten van een cursus hangen af van het aantal accreditatiepunten. In het geval van de Hipper cursus gaan we uit van ca. 600 euro voor een cursus per deelnemer. Daarnaast zal elke cursist (therapeut) over ca. 4 systemen beschikken. De systemen worden geleverd als dienst voor ca. 100 euro per maand per systeem. Als we uitgaan van een eerste uitrol in de regio Amsterdam, waar we het eerste jaar 10 therapeuten willen trainen en we 40 systemen verhuren komen we aan een omzet van 54000 euro.
Het tweede jaar willen we in de regio het aantal verdriedubbelen tot ca. 120 systemen. Er zijn in metropoolregio Amsterdam ca. 15 instellingen voor geriatrische revalidatiezorg. Als het platform in de toekomst landelijk gebruikt gaat worden, en ook bij de revalidatie van niet-geriatrische patiënten zal dit aantal toenemen tot mogelijk meer dan 20.000 systemen per jaar.
In de lease prijs van 100 euro per maand zit ook het onderhoud en de updates. De installatie wordt in principe door de therapeut zelf gedaan, in de technologische doorontwikkeling werken we aan een robuuste oplossing hiervoor. Omdat de systemen slechts ca. 5 maanden bij een patiënt in huis blijven is het minimaliseren van de installatiekosten een belangrijk aandachtspunt.
Concurrerende systemen van sensortechnologie in de woning zijn gericht op leefstijlmonitoring en worden ingezet voor het op afstand monitoren van kwetsbare ouderen veelal met cognitieve problemen. Op dit moment is er geen eenvoudig in te zetten systeem dat bestaat uit de combinatie van een draagbare sensor en omgevingssensoren dat wordt ingezet bij de revalidatie en coaching van ouderen voor het stimuleren van beweging en uitvoeren van dagelijkse activiteiten in de thuissituatie zodat ouderen in de thuissituatie zo lang mogelijk hun functionele mogelijkheden behouden en daarmee kunnen participeren in de maatschappij.
Door het gebruik te maken van sensortechnologie komt er informatie beschikbaar over het beweegpatroon en het dagelijks functioneren, waarmee het revalidatieproces, ook op afstand, optimaal gecoacht kan worden. Dit is van toegevoegde waarde voor de therapeut, revalidatiearts en revalidant.
Uniek aan het meetsysteem is: 1) dat het ‘portable’ is (het wordt in de vorm van een koffertje aan de revalidant meegegeven) 2) dat het niet alleen een bewegingsmeter bevat maar ook sensoren die de bewegingen in een locatie in het huis meten en 3) dat diverse databronnen input kunnen geven aan het systeem.
Het Hipper-platform biedt zorgorganisaties middels de combinatie van een behandelprotocol, de sensor technologie, helpdesk functie en scholing, handvatten aan therapeuten om de technologie te kunnen integreren in hun dagelijkse praktijk.
Het IP is officieel van de HvA maar wordt in licentie ter beschikking gesteld aan de Hipperaademy start-up. Er is geen patent.
De Hogeschool van Amsterdam (HvA) is de grootste hogeschool in Nederland met ruim 50.000 studenten. Het Hipper-platform is ontstaan vanuit een samenwerking tussen twee faculteiten van de HvA: de faculteit Gezondheid en de faculteit Digitale Media en Creatieve Industrie.
De eerste stappen richting implementatie van het Hipper-platform zijn gezet. Zorgorganisatie de Zorgcirkel (Alkmaar en Purmerend) en de Omring (Hoorn) zijn begin 2018 gestart met de scholing (multidisciplinair) en gaan werken volgens het behandelprotocol met sensoren.
Met zorgorganisatie Cordaan en Vivium zijn we afspraken aan het maken over scholing en start.
Met het huidige revalidatie platform (behandelprotocol en technologie) verwachten we een effectiever revalidatieproces. Dit is getest in een gerandomiseerde trial , de SO-HIP studie. Als uitkomstmaat kijken we naar de “Canadian Occupational Performance Measure” (maat voor dagelijks functioneren) en ook fysieke maten, gevoel van veiligheid, valangst en een subjectieve gezondheidsinschatting. De studie is eind 2017 afgerond en de resultaten worden begin 2018 gepubliceerd.
Onderzoeksdesign en setting
De studie is uitgevoerd volgens een stepped-wedge cluster gerandomiseerde trial met drie armen:
1) Multidisciplinaire revalidatie zoals gebruikelijk aangeboden bij een heupfractuur;
2) Multidisciplinaire revalidatie en coaching door een ergotherapeut;
3) Multidisciplinaire revalidatie en sensormonitoring geïntegreerd in de coaching door een ergotherapeut.
Zes verpleeghuizen (twaalf afdelingen) zijn gerandomiseerd tot een vaste volgorde waarin de drie interventies achtereenvolgens zijn uitgevoerd.
Alle revalidanten kregen multidisciplinaire revalidatie zoals gebruikelijk aangeboden in het betreffende verpleeghuis (care as usual). Bovenop de huidige revalidatie kregen revalidanten in de eerste interventiegroep ergotherapie waarbij coaching werd toegepast.
In de tweede interventiegroep is de sensormonitoring toegevoegd aan het programma ergotherapie met coaching.
Revalidanten kregen een sensormonitoringssysteem bestaande uit:
1) Een draagbare activiteitenmonitor (PAM). Deze registreert de hoeveelheid beweging en hoe intensief de revalidant beweegt.
2) Omgevingssensoren in de thuissituatie in combinatie met de PAM gedurende drie maanden. De omgevingssensoren en de PAM registreren samen het bewegings- en activiteitenpatroon van de revalidant in de verschillende ruimtes van de woning.
3) Een web-based applicatie en feedbacktool die de sensordata weergeeft in verschillende rapporten.
Bij beide groepen bestond het coachingsprogramma uit een wekelijkse sessie in het verpleeghuis en vier huisbezoeken in de thuissituatie en vier telefonische consulten.
Gedurende het onderzoek zijn er vier meetmomenten voor alle deelnemers geweest:
1) De eerste week van opname in het verpleeghuis.
2) De laatste week van ontslag.
3) Vier maanden na de start van de revalidatie in het verpleeghuis.
Zes maanden na de start van de revalidatie in het verpleeghuis.
Zes verpleeghuizen binnen de metropoolregio Amsterdam zijn gerandomiseerd. In totaal hebben 243 ouderen na een heupfractuur deelgenomen (79 deelnemers zaten in de controlegroep, 88 ouderen ontvingen coaching en 76 ouderen ontvingen coaching en sensortechnologie). De gemiddelde leeftijd was 83 jaar, 79% was vrouw. 51% van de deelnemers had milde tot ernstige cognitieve beperkingen (MMSE 15-24).
zie www.sohipstudie.nl
Het onderzoek is uitgevoerd middels een samenwerking van:
-de afdeling ouderen geneeskunde van het AMC; Prof Dr Bianca Buurman, hoogleraar
-het lectoraat Participatie en Omgeving Dr Margo van Hartingsveldt, lector; drs Margriet Pol Promovenda en Robbert Kruijne MSc. docent/onderzoeker
-lectoraat Oefentherapie Dr Bart Visser, lector
-lectoraat Digital Life Prof dr ir Ben Kröse, lector; Dr Michel Oey, softwareengineer;
-Verschillende zorgorganisaties in de metropool-regio Amsterdam
In de periode van 1 april 2016 tot 1 juli 2017 hebben 240 ouderen met een gemiddelde leeftijd van 84 jaar meegedaan aan de studie. De gemiddelde score van de COPM-p (uitvoering van dagelijks functioneren) in groep ergotherapie met coaching en sensor monitoring was significant groter dan in de groep gebruikelijke revalidatie. Ook was er een significant voordeel voor de ergotherapie met coaching en sensor monitoring voor de tevredenheid over de uitvoering van het dagelijks functioneren (COPM-s) ten opzichte van de gebruikelijke revalidatie. We vonden geen significant verschil bij de groep ergotherapie met coaching (zonder sensoren) en de gebruikelijke revalidatie.
De therapeuten zijn positief over de behandeling met coaching in combinatie met sensoren. Ze ervaren de extra huisbezoeken als een toegevoegde waarde en zien dat de revalidanten thuis meer activiteiten gaan ondernemen. 'Je hebt beeldmateriaal als hulpmiddel bij het gesprek’
‘De data is heel objectief naast de beleving van de revalidant’
‘Als therapeut heb je nu meer informatie over de activiteiten op een dag’
‘De revalidant is door de sensordata nu zelf veel meer betrokken bij de revalidatie’
Enkele ervaringen van revalidanten:
‘Door die grafieken werd ik echt trots, dan zag ik die hoge groene balken en dat je denkt van: ja, maar ik heb het toch echt gedaan’.
‘ savonds als ik wel eens geen zin had om te wandelen, dacht ik aan de sensor en dacht ik kom laat ik toch maar even gaan’
‘die sensoren stellen mij gerust, dat er iemand is die een beetje op je let’
De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in Age and Ageing (2019). https://doi.org/10.1093/ageing/afz074
Implementatie verloopt vooral via het aanbieden van de combinatie scholing en het behandelprotocol.
Daarnaast zijn we als HvA een structurele samenwerking aangegaan met zorgorganisatie de Zorgcirkel en de Omring. Via living labs en ambassadeurschap geven we verder bekendheid aan het Hipper-platform.
HvA research Award 2017
De huidige gebruikers geven aan dat er behoefte is aan een additionele functionaliteit; het meten van de loopsnelheid gemeten in de thuissituatie. In co-creatie met therapeuten en technici willen we deze functionaliteit toevoegen aan het Hipper-systeem. Hiertoe maken we gebruik van de reeds aan de HvA ontwikkelde methode voor loopsnelheid bepaling aan te passen aan het Hipper systeem
Internationaal is er belangstelling. We hebben een onderzoekssamenwerking met de Tokyo Metropolitan University, Faculty of Health Sciences, Division of Occupational Therapy.
Daarnaast zijn er verkennende gesprekken met het Karolinska Institutet in Zweden.